द विनर इफेक्ट

The Winner Effect

-----------------------




The Winner Effect: The Science of Success and How to Use It हे Ian Robertson चे पुस्तक घेऊन बरेच दिवस झाले होते. खरं तर ते मी माझ्या लेकीसाठी घेतले होते. पण तिला अभ्यासातुन वेळ मिळत नसल्याने मी वाचायला घेतले. पुस्तक मी क्रमश: वाचतोच असं नाही पण या वेळेला १ल्या प्रकरणापासुन वाचताना काही केल्या पकड घेतली जात नव्हती. शेवटी मी अधेमधे चाळत असताना The winner's brain हे प्रकरण रोचक वाटल्याने वाचायला सुरुवात केली.




सभोवतालच्या वातावरणाचा मेंदूच्या जडणघडणीवर परिणाम होतोच, पण यश/अपयश पण त्यावर अवलंबुन असते, असे प्रतिपादन The winner's brain या प्रकरणाची पाने चाळताना आढळल्याने मी अधिक उत्सुकतेने पुढे वाचन चालु ठेवले. अजुन पूर्ण वाचुन झाले नाही पण खालील काही मजकुर वाचल्यावर आजवर अनेक ज्या गोष्टींना अवास्तव महत्व दिले गेले किंवा निरर्थक मानले आहे, ते तसे नक्की नसते.




श्रीकृष्णाचे आणि माझे जाहिर वाकडे आहे. हजार सूर्यांच्या तेजाशी बरोबरी करणारा ( खरं तर गमज्याच ह्या) एक युद्ध थांबवु शकला नाही, हे काही केल्या पटत नाही. मला त्याचा कर्मयोग पण पटत नाही. चातुर्वण्याची तरफदारी तर नाहीच नाही. पण मी त्याला फकत गीतेमधल्या एका श्लोकासाठी माफ करतो. तो श्लोक म्हणजे -

अधिष्ठानं तथा कर्ता करणं च पृथग्विधम्‌ ।

विविधाश्च पृथक्चेष्टा दैवं चैवात्र पञ्चमम्‌ ॥




अर्थ यशस्वी होण्यासाठी पांच गोष्टीची आवश्यकता असते. त्या म्हणजे जागा, agent, साधने, प्रयत्न आणि शेवटचे म्हणजे दैव...




यात जागेचे महत्त्व आपल्याकडे "नाचता येईना अंगण वाकडे" सारख्या म्हणी प्रचारात आणुन कमी केले गेले आहे. पण आधुनिक मानसशास्त्रीय प्रयोगांचा हवाला देत केलेल्या प्रतिपादनानुसार यशस्वी होण्यात जागा निर्णायक ठरते. मागे पुणे विद्यापीठातले एकजण मी त्यांच्या हाताखाली पीएचडी करावी म्हणुन हात धुवुन मागे लागले होते. पण माझ्या आयायटितल्या एका प्राध्यपकांनी मला सूचक सल्ला दिला तो मी मानला आणि संभाव्य शोषणापासुन नंतर येणार्‍या वैफल्यापासुन स्वत:ला वाचवले. ( प्रा. अरूण कुमारांनी मला सांगितले होते की, पीएचडी करणे हे एक प्रकारे लग्नासारखे असते. जागेचा आणि ज्या व्यक्तीच्या हाताखाली पीएचडी करायची, त्यांचा कमीतकमी एक वर्षाचा अनुभव असल्याशिवाय त्या फंदात पडु नको. )




The Winner Effect या पुस्तकातला मला पुढे वाचायला प्रवृत्त करणारा मजकूर पुढे देत आहे -




It may seem strange that where you happen to be located determines what changes happen in the brain, and peculiar that Fuxjager's mice should show only these crucial brain changes when they fought at home. But something simillar happned during the Vietnam War, where it was estimated that majority of US service personnel had used heroin and one in five of them were addicted to it. A feared epidemic of returning drug addict did not transpire and most of the addicts did not remain addicts once back home in America. This was major headache for experts in addiction, who regarded heroin addiction as a biologically determined disease that once established, was very difficult to eradicate. [page 65]




...




Siegel's research shows us that very chemistry of our bodies is tuned to the physical, social and psychological environment. [...] Was Mike Tyson's testosterone-fuelled winner effect another example of brain and body chemistry being shaped by environment. [page 67]







Russell Hill and Robert Barton of the University of Durham in England made the discovery about the shirt colours when they studied the results of Athen's Olympics bouts in these blue-red sports. Hill and Barton were able to look just at bouts between competitotors of equal ability - this was possible by looking at their pre-Olympic rankings. And when they did this, an astonishing fact emerged: red shirted competitors won 62 per cent of the time, compared with only 38 percent of the blue shirted competitors. [page 70]




हे सर्व वाचल्यावर आपल्याला प्रसन्न ठेवणार्‍या वातावरणाचे, विधींचे (rituals), श्रद्धांचे महत्त्व अनन्यसाधारण आहे, हे पटायला हरकत नाही. खच्ची करणारे नातेसंबंध, मित्र-परिचित केवळ "नाते टिकवणे महत्त्वाचे" या हट्टापायी जपणे हा निव्वळ मूर्खपणा आहे असे मला वाटते.




http://www.amazon.in/Winner-Effect-Epz-Edition-Robertson/dp/1408850060/ref=sr_1_4?ie=UTF8&qid=1380690534&sr=8-4&keywords=The+Winner+Effect